Informacje liturgiczne o okresie między Epifanią a czasem pasyjnym
Podczas obrad w Łodzi, 13 października 2018 roku, Synod naszego Kościoła przyjął uchwałę w sprawie nowych porządków liturgicznych i kazalnych. Pełna jej treść znajduje się na końcu niniejszych wyjaśnień.
Realizując uchwałę Synodu Rada Synodalna opublikowała informację o nowych perykopach liturgicznych na stronie luteranie.pl, odsyłając bezpośrednio na stronę liturgika.pl, gdzie udostępniono odpowiednie wykazy tekstów biblijnych.
Pomijając zmiany w systemie tekstów kazalnych i liturgicznych podstawową zmianą w organizacji roku kościelnego, którą przyniosła reforma perykop, jest nowe uporządkowanie okresu przejściowego między czasem poepifanijnym a czasem przedpostnym. Dotychczas stosowano system, w którym była stała liczba niedziel przedpostnych, a zmienna była liczba niedziel po święcie Epifanii. Zróżnicowanie wynikało oczywiście ze zmiennej daty Wielkanocy, a co za tym idzie różnego terminu rozpoczęcia czasu pasyjnego (Środa Popielcowa). Mieliśmy zatem maksymalnie sześć niedziel po Epifanii (pięć niedziel po Epifanii oraz Ostatnią Niedzielę po Epifanii) oraz każdorazowo trzy niedziele przed Postem (Septuagesimae, Sexagesimae, Estomihi). W nowym porządku w zależności od tego, w jaki dzień tygodnia wypada Święto Epifanii, mamy trzy lub cztery niedziele po Epifanii (dwie lub trzy niedziele po Epifanii oraz Ostatnią niedzielę po Epifanii) oraz maksymalnie 5 niedziel przedpostnych.
Poprzez zmiany w systemie perykop powrócono ostatecznie do systemu, w którym okres epifanijny (poepifanijny) kończył się 40 dni po Narodzeniu Pańskim, w tygodniu, w którym wypada dzień 2 lutego czyli Dzień ofiarowania Pana Jezusa (Oczyszczenie Marii Panny, tzw. Gromnice). Dzień ten kończy tradycyjny czas obchodów święta Narodzenia Pańskiego, po nim wchodzimy bezpośrednio w czas przedpostny. Stąd też zmiana w barwie liturgicznej. Dotychczas barwa biała używana była jedynie w pierwszą i ostatnią niedzielę po Epifanii, a obecnie towarzyszy nam w całym okresie poepifanijnym.
W bieżącym roku mamy klasyczny przykład takiego następstwa liturgicznego. Przed dniem 2 lutego (sobota) mamy jeszcze czas poepifanijny, a od razu po owym dniu, w niedzielę, wchodzimy w czas przedpostny. Dopasowując do tej nowej organizacji czasu tegoroczny kalendarz w ostatnią niedzielę stycznia (27 stycznia 2018 r.) obchodzimy Ostatnią niedzielę po Epifanii, a 3 lutego już 5. Niedzielę przed Postem.
System powyższy, opierający się na podziale czasu poepifanijnego i przedpostnego według dnia 2 lutego (Dzień ofiarowania Pana Jezusa) jako kryterium ostatecznym owego rozdziału, zrodził początkowo niejasności w przyporządkowaniu niedziel będących na granicy obu okresów liturgicznych. Biorąc pod uwagę przyjętą kolejność niedziel w uchwale Synodu Generalnego i Konferencji Biskupów Zjednoczonego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Niemiec, według której Komisja ds. Liturgii i Muzyki Kościelnej przygotowała nasz porządek tekstów liturgicznych i kazalnych, bez uwzględnienia Dnia ofiarowania Pana Jezusa (2.02), wstępnie przyjęto iż po Epifanii powinny być kolejne trzy niedziele poepifanijne i Ostatnia niedziela po Epifanii (razem cztery niedziele), a potem uwarunkowana datą Wielkanocy (Środy Popielcowej) liczba niedziel przedpostnych (od maksymalnie pięciu niedziel do minimalnie jednej niedzieli). Dlatego też na przykład w oryginalnym tekście Losungen na 2019 rok i w jego polskim opracowaniu (Z Biblią na co dzień 2019) w niedzielę, 27 stycznia mamy przewidzianą 3. Niedzielę po Epifanii, w niedzielę 3 lutego Ostatnią Niedzielę po Epifanii, a 10 lutego 4. Niedzielę przed Postem. Dopiero po późniejszych wyjaśnieniach, które uwzględniły podstawowe kryterium Dnia ofiarowania Pana Jezusa (2 lutego) okazało się, że tegoroczne prawidłowe przyporządkowanie liturgiczne niedzieli 27 stycznia to Ostatnia Niedziela po Epifanii, niedzieli 3 lutego – 5. Niedziela przed Postem, a 10 lutego – 4. Niedziela przed Postem. Takie przypisanie czasowe widoczne jest już w później opracowywanych kalendarzach i materiałach liturgicznych oraz w wersjach internetowych i materiałach pomocniczych, z których szczególnie można polecić stronę https://www.kirchenjahr-evangelisch.de.
Podsumowując powyższe wyjaśnienia, okres przejściowy między czasem poepifanijnym a przedpostnym w 2019 roku liturgicznie poprawnie opisany powinien wyglądać następująco:
– 27 stycznia 2019 r. – Ostatnia Niedziela po Epifanii, introit 23
kazanie: 2 Mż 3,1-8a(8b.9)10(11.12)13.14(15)
– 2 lutego 2019 r. – Dzień ofiarowania Pana Jezusa, introit 84
kazanie: J 8,12
– 3 lutego 2019 r. – 5. Niedziela przed Postem, introit 22
kazanie: 1 Kor 1,4-9
– 10 lutego 2019 r. – 4. Niedziela przed Postem, introit 21
kazanie: Mk 4,35-41
– 17 lutego 2019 r. – 3. Niedziela przed Postem – Septuagesimae – introit 24
kazanie: Kz 7,15-18
– 24 lutego 2019 r. – 2. Niedziela przed Postem – Sexagesimae – introit 25
kazanie: Dz 16,9-15
– 3 marca 2019 r. – Niedziela Przedopostna – Estomihi – introit 26
kazanie: Łk 10,38-42
Niechaj Słowo Boże działa wśród i przez nas, okazując swoją moc i poprzez nasze zwiastowanie.
Bożego błogosławieństwa w przygotowywaniu kazań, w wyborze pieśni i właściwej oprawy nabożeństw.
W imieniu Synodalnej Komisji ds. Liturgii i Muzyki Kościelnej
ks. Adam Malina
———————————-
Uchwała nr 20/2018/XIV z dnia 13 października 2018 r.
w sprawie wprowadzenia do użytku w Kościele nowych perykop liturgicznych i kazalnych
Na podstawie § 12 lit. b, f, i Regulaminu Zwierzchnich Władz Kościoła Synod Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP uchwala, co następuje:
§ 1
Od początku roku kościelnego 2018/2019 wprowadza się do użytku liturgicznego nowe perykopy liturgiczne, opracowane przez Synodalną Komisję ds. Liturgii i Muzyki Kościelnej, zawarte w dokumencie: „Nowy porządek czytań liturgicznych i tekstów kazalnych” z dnia 2.10.2018 r. Są one wzorowane na perykopach przyjętych uchwałą Synodu Generalnego i Konferencji Biskupów Zjednoczonego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Niemiec (VELKD) – „Beschluss zur Ordnung gottesdienstlicher Texte und Lieder” z 7 grudnia 2017 r., opublikowaną w „Amtsblatt Verfassung der Vereinigten Evangelisch-Lutherischen Kirche Deutschlands VELKD”, Band VII, Stück 32, nr 372 z 15 lutego 2018 r. (z dostosowaniem do polskich realiów).
§ 2
Wejście do użytku liturgicznego oznacza, iż od 1. Niedzieli Adwentu roku kościelnego 2018/2019 będzie obowiązywać pierwszy rząd perykop, o których mowa w § 1.
§ 3
Do końca roku kalendarzowego 2018 w użytku pozostają̨ również dotychczasowe perykopy liturgiczne z 1978 r.
§ 4
Zobowiązuje się Radę Synodalną do przekazania „Nowego porządek czytań liturgicznych i tekstów kazalnych” do dnia 15 listopada 2018 r. duchownym w sposób zwyczajowo przyjęty, a świeckim poprzez publikację na stronie luteranie.pl.
§ 5
„Nowy porządek czytań liturgicznych i tekstów kazalnych” stanowi załącznik do niniejszej Uchwały.
§ 6
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.